[12]
Depremin etkisiyle binalar yıkıldı. Van Havaalanı'nın da zarar görmesi üzerine uçaklar Erzurum'a yönlendirildi; ancak kısa süre sonra Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım tarafından havaalanının uçuşa açık olduğu bilgisi verildi.[13] Depremle birlikte sokağa fırlayan halk, artçı şokların devam etmesi nedeniyle paniğe kapıldı ve birçok kişi araçlarla kenti terk etmeye başladı.[6]
Türk Kızılayı ise Erciş'te büyük hasar olduğunu, 25 apartman ve bir öğrenci yurdunun çöktüğünü açıkladı.[14][15] Depremin hasar verdiği Bitlis'teyse ikisi çocuk üç kişi öldü. .[2][16]
TRT Haber, ilk belirlemelere göre Erciş'te 59, Van şehir merkezinde 15 kişinin hayatını kaybettiği ve 156 kişinin yaralandığını duyurdu. Yüzüncü Yıl Üniversitesi'nde öğretime bir hafta süreyle ara verildi.[13] İlk ve orta dereceli okullar Van'ın merkezinde ve Erciş ilçesinde bir hafta, Bitlis'in Tatvan ilçesi ve köylerindeyse bir gün tatil edildi.[17] Van M Tipi Cezaevi'nden ise depremi fırsat bilen 160 mahkûm firar etti. Mahkûmlardan 74'ü güvenlik güçlerinin yaptığı çalışmalar neticesinde cezaevine geri döndü. Dönmeyen mahkûmların ise aileleriyle görüşülerek ikna edilmelerinin sağlanmasına çalışıldı.[18]
24 Ekim 2011 Pazartesi gününün ilk saatlerinde Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı tarafından yapılan açıklamalarda; saat 00:30 itibariyle 970 binanın yıkıldığı, 138 ölü ve 350 yaralı olduğu duyuruldu.[19][20]
Saat 04:15 sularında açıklama yapan İçişleri Bakanı İdris Naim Şahin; son belirlemelere göre 217 ölü, 1090 yaralı olduğunu belirtti.[21][22] Öğle saatlerindeyse ölü sayısının 250'yi geçtiği bildirildi.[12]
Saat 15:00 sularında Milli Eğitim Bakanlığı'ndan yapılan bir açıklamada "Van'da yaşanan depremde 22 öğretmen ve 8 öğrenci hayatını kaybetti." denildi.[23]Saat 17:00'da Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı'ndan son belirlemelere göre 279 ölü, 1300 yaralı ve 2262 yıkılan bina olduğu bildirildi.[24]
5 Kasım günü AFAD'dan yapılan açıklamada, TSİ 09:00 itibariyle 604 ölü olduğu belirtildi.[8] Daha önceki açıklamalarda belirtilen 4.152 yaralı ve 2262 yıkılan bina sayısı ise değişmedi.
Yapısal hasarlar [değiştir]
28 Ekim günü sabah saatlerinde AFAD'dan yapılan açıklamada; Van ili Merkez ilçesi, köyleri ve Erciş ilçesi merkez mahallelerinde TSİ 09.30 itibariyle 10.621 binanın incelendiği; 5.739 binanın hasarlı ve oturulmaz, 4.882 binanın hasarlı ancak oturulabilir olduğu ve tespit çalışmalarına devam edildiği belirtilmiştir.[25]
Altyapı hasarları [değiştir]
Depremin etkisiyle elektrik ve telefon hatları kesildi, Van - Erciş karayolu üzerinde üç ayrı noktada çökme meydana geldi. Çökmeler nedeniyle karayolu ulaşımının sağlanmasında güçlükler yaşandı.[26] Van merkezde, doğalgaz boru hattında meydana gelen sızma nedeniyle doğalgaz akımı kesildi. Bazı mahallelerde boru hatlarında meydana gelen patlama nedeniyle, şehrin bazı kesimlerine su verilemedi.[17]
Afet yönetimi ve arama kurtarma [değiştir]
Depremin ardından Erciş Kaymakamı Ramazan Fani başkanlığında kriz masası oluşturuldu.[27]
İHH İnsani Yardım Vakfı'nın enkazdaki arama kurtarma çalışmaları (26 Ekim 2011)
Türk Kızılayı tarafından yapılan açıklamada, bölgedeki kan merkezlerinin yaralılar için gerekli kanı ulaştırma çalışmalarına başladığı bildirildi. Kızılay'ın yerel ekiplerinin çöken öğrenci yurdundan çok sayıda yaralı çıkardığı belirtilen açıklamada, bölgede arama kurtarma ekipleri, iş makineleri ve içme suyu ihtiyacı bulunduğu belirtildi. Yardım malzemelerinin bölgeye ulaştırılması için tüm hazırlıkların yapıldığı ve gelişmelerin yakından takip edildiği bildirildi.[14][15] Türk Kızılayı yazılı olarak, Ankara’daki Türk Kızılayı Afet Operasyon Merkezi’nde bir kriz masası oluşturulduğunu açıkladı ve en çok ihtiyaç duyulan malzemeleri kamuoyu ile paylaştı. Bölgedeki kan merkezlerinin yaralılar için gerekli kanı ulaştırma çalışmalarına başladığı bildirildi. Kızılay'ın yerel ekiplerinin çöken öğrenci yurdundan çok sayıda yaralı çıkardığı belirtilen açıklamada, bölgede arama kurtarma ekipleri, iş makineleri ve içme suyu ihtiyacı bulunduğu belirtildi. Yardım malzemelerinin bölgeye ulaştırılması için tüm hazırlıkların yapıldığı ve gelişmelerin yakından takip edildiği bildirildi.[28][14][15]
Saat 15:30 sularında enkazlardan çıkarılan yaralılar hastanelere ulaştırılmaya başlandı. Muradiye Devlet Hastanesi tedbir amacıyla boşaltılırken, il merkezinde jandarma ve çevik kuvvet ekiplerinin, hasarlı bina veya enkazlara vatandaşların girmesini engellemek için güvenlik önlemleri aldı. Van Yüzüncü Yıl Tıp Fakültesi Hastanesinde artçı sarsıntıların devam etmesi nedeniyle hastalar bahçeye taşındı.[29]
Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım, bölgedeki vatandaşların 112 ve 155'e tüm cep telefonu operatörlerinden kısa mesaj gönderilerek yardım istenebileceğini belirtti. Enerji Bakanı Taner Yıldız ise hastanelerin elektrik ihtiyacının karşılandığını ve bölgeye kontrollü olarak elektrik verildiğini duyurdu.[13] İlerleyen saatlerde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Van’da güvenlik nedeniyle önemli bir alana doğalgaz verilemediğini, bu sebeple kömür sevkiyatı başlattıklarını bildirdi. Polis, şehir merkezinde sigara içilmemesi anonsu yaptı.[6]
Depremden bir hafta sonraki enkazlar.
Saat 15:20'de AKUT Arama Kurtarma Derneği'nin internet sitesinde; Kocaeli, Erzurum, Bingöl, Giresun ve Trabzon ekiplerinin deprem bölgesine hareket ettikleri bilgisi verildi.[30]
Genelkurmay Başkanlığı, ikisi Ankara Güvercinlik Askeri Havaalanı'nda, birisi de Diyarbakır'da olmak üzere üç uçağını Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı emrine tahsis etti. Uçakların, tıbbi yardım malzemeleri ve arama kurtarma malzemeleriyle akşam saatlerinde Van'a ulaşmasının planlandığı duyuruldu.[2] Ayrıca, Genelkurmay Özel Kuvvetler Komutanlığından bir Doğal Afet Arama Kurtarma (DAK) Taburu ve Jandarma Genel Komutanlığından bir Jandarma Özel Arama Kurtarma (JÖAK) Taburunun deprem bölgesine intikali için emir verildi.[31] Bu yardım faaliyetlerine ilave olarak; iki tabur ile Van'da arama, kurtarma ve çadır kurma faaliyetleri, dört Doğal Afet Yardım Taburu ile Erciş bölgesinde arama ve kurtarma faaliyetleri başlatıldı. Van ve Ercişbölgesine 24 Ekim 2011 günü ilave beş tabur sevk edileceği öğrenildi. Çalışmalara destek vermek üzere toplam sekiz uçak ve yedi helikopterin bu hizmetlere ayrıldığı öğrenildi.[32] T.C. Sağlık Bakanlığı'na bağlı Ulusal Medikal Kurtarma Ekipleri de bölgeye sevk edildi.
Deprem sonrası ilk yardım Azerbaycan’dan geldi. Azerbaycan, deprem bölgesine üç uçakla ilk yardım ekibi ve malzemesi gönderdi.[33]
AKUT ekiplerinin arama kurtarma çalışmaları (25 Ekim 2011)
24 Ekim 2011 günü, saat 00:18'de AKUT Arama Kurtarma Derneği'nin internet sitesinde yapılan açıklamada; Bingöl ekibinin enkazdan 5 kişiyi canlı olarak çıkarttığı ve çalışmalara devam ettiği, İstanbul ekibinin 22 personelle Van'da enkazlara yönlendirilmiş durumda olduğu, İstanbul ve Bursa ekiplerinden 19 personelin 01:00'da uçakla bölgeye hareket edeceği, Kocaeli ekibinin 12 personelle bölgeye hareket ettiği, Trabzon, Giresun ve Rize ekiplerinin yolda olduğu ve Ankara ekibinin Etimesgut Askeri Havaalanı'nda hareket etmek için uçak beklediği bilgisi duyuruldu.[34] Son olarak saat 02:45 itibariyle 16 ekibin; toplamda 194 personel ve 6 kurtarma köpeği ile bölgeye yönlendirilmiş olduğu bilgisi alındı. Çoğu kimse, enkaz altındaki yakınları ve tanıdıklarıyla ilgili bilgi ve gelişmeleri, kimi zaman enkaz altındakilerin kendilerine cep telefonlarıyla yolladıkları mesajları, AKUT Arama Kurtarma Derneği'nin Facebook sitesi üzerindeki sayfasından iletti.[35]
24 Ekim 2011 gününün ilk saatlerinde Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı tarafından yapılan açıklamada, saat 00:30 itibariyle afet bölgesine toplam 1.584 arama kurtarma personeli, 491 sağlık personeli, 10 arama köpeği, 256 iş makinesi ve araç, 7'si hava ambulansı olmak üzere 75 ambulans, 20 jeneratör, 95 seyyar tuvalet, 2.546 çadır, 7.648 battaniye, 1.120 gıda paketi, 10.040 gıda kolisi ve 500 kumanya gönderildiği, 3 adet askeri kargo uçağının da personel ve malzeme transferi yapmak üzere, Ankara ile Van arasında uçuş yaptığı belirtildi.[36][19][20][37] Yine gece saatlerinde açıklama yaparak, kabinenin dörtte birinin afet bölgesinde olduğunu vurgulayan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, şöyle konuştu:
Bu açıklamadan kısa bir süre sonra, enkaz altında 366 kişinin bulunduğu duyuruldu.[37]
Yaşanan depremden 24 saat sonra iki kadın öğretmen enkaz altından canlı olarak çıkarıldı.[41] Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlığı tarafından 24 Ekim günü, saat 14:00 sularında yapılan bir açıklamada "Van ilimiz ve ilçeleri ile yakın illerde 23 Ekim 2011 günü meydana gelen deprem nedeniyle Başbakanlığımız tarafından bir yardım kampanyası başlatılmıştır." denildi ve IBAN numaraları kamuoyu ile paylaşıldı.[42][43]
Deprem bölgesinde çadır ve yardım malzemelerinin dağıtımı sırasında yaşanan organizasyon eksikliği, vatandaşların izdihama yol açmasına neden oldu. Çadırları ve yardım malzemelerini kısa sürede araçtan indirip taşımaya başlayan vatandaşlara askerler engel olmaya çalıştı ve hatta havaya ateş açıldı; ancak izdiham önlenemedi.[44]
